Nee, armoede komt niet doordat mensen niet met geld om kunnen gaan. Armoede ontstaat wanneer er te weinig geld binnenkomt. Het Nibud onderzocht vijf jaar lang het armoedebeleid in tachtig gemeenten en concludeert dat de bijstand en het minimumjeugdloon veel te laag zijn.
Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) pleit voor een uitkeringsstelsel dat past bij de huidige, veeleisende samenleving. Maatregelen om minima te ondersteunen schieten nu vaak hopeloos te kort. Een sportvergoeding van €50,- per kind, zoals in Alkmaar, schiet niet echt op als de gemiddelde sportvereniging een stuk meer kost en er ook nog sportkleding moet worden aangeschaft. Regelingen zijn ook nog eens veel te ingewikkeld om mee te werken, voor de aanvrager én de hulpverlener. Hierdoor komen tienduizenden iedere maand vele tientallen euro’s tekort, waardoor zij in de schulden raken.
Helemaal nu er een crisis gaande is en meer mensen voor hulp bij hun gemeente aankloppen, moeten de regelingen snel worden aangepast. De rijksoverheid zou gemeenten meer ruimte moeten geven om hun inwoners te ondersteunen, vindt het Nibud. Het budgetinstituut, onder leiding van de Amsterdamse oud SP-wethouder sociale zaken Arjan Vliegenhart, bepleit vijf maatregelen:
- Verhoog de bijstand en het minimumjeugdloon van 18-jarigen.
- Verhoog de hoogte van de bijstand voor stellen met kinderen van 12 jaar en ouder.
- Bescherm mensen met lage inkomens en hoge zorgkosten; versimpel het systeem en zorg als gemeente voor een goed aanvullend pakket aan tegemoetkomingen.
- Voer een flexibel minimabeleid, waarbij het hebben van een eigen huis, spaargeld of een hoog inkomen in het verleden niet per definitie betekent dat men niet voor inkomensondersteuning in aanmerking komt.
- Geef gemeenten de financiële ruimte om meer maatwerk te leveren, zodat inwoners kunnen rondkomen en meedoen.
Onvoldoende inkomen om van rond te komen
Uit het onderzoek van het Nibud blijkt dat het de meeste gemeenten niet lukt om inwoners financieel voldoende te ondersteunen. In alle onderzochte gemeenten zijn er minstens vier huishoudtypen die niet de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Dat gaat om zelfstandig wonende jongeren tot 21 jaar met bijstandsuitkering of minimumloon, om stellen met een bijstandsuitkering met twee of meer kinderen van 12 jaar en ouder, om minima met hoge zorgkosten en om werkenden met een flexibel inkomen.
Volgens de officiële rekensommetjes komen deze huishoudens tientallen euro’s per maand te kort. Maar, zo stelt het Nibud, in de praktijk gaart het om hogere bedragen omdat huishoudens lang tijd niet alle toeslagen krijgen en in werkelijkheid vaak hogere uitgaven hebben.
Nibud-directeur Arjan Vliegenthart: ‘We zien schrijnende situaties. Deze mensen kunnen niet meedoen in de maatschappij. Voelen zich niet geholpen, raken gedesillusioneerd en zijn daardoor vatbaarder voor andere (financiële) problemen. Gemeenteambtenaren voelen zich machteloos en weten dat deze mensen vroeg of laat op een andere manier weer bij hen aankloppen met schulden of andere problemen. We zien dat het kabinet veel geld vrijmaakt voor het oplossen van schulden. En dat is goed en nodig. Maar als wij niets doen aan de gaten in ons noodvangnet, blijft het dweilen met de kraan open.’
