Hoogleraar geschiedenis Leo Lucassen verbaast zich dat er zo weinig aandacht is voor de verkiezingsprogramma’s van ultrarechtse partijen als FvD (Baudet) en PVV (Wilders). Daar is nochtans alle reden toe, zeker na de bestorming van het Capitool door de aanhang van Donald Trump. Daarbij maakt de PVV serieuze kans op 17 maart bij de Kamerverkiezingen de op een na grootste partij te worden.
Net als in de VS wordt ook hier gemeend dat de aanhang van extreem-rechts voortkomt uit teleurstelling in de linkse politiek. In Amerika belichamen de Democraten het sociale gezicht, het opkomen voor de werkende klasse. Maar daarin stellen ze teleur. De vergelijking met de PvdA ligt voor de hand. En vandaar is een vergelijking met de opkomst van Hitler’s NSDAP ook niet zo idioot ver gezocht. Ook in de jaren ’30 keerden arbeiders zich van links af en lieten zich overtuigen door het rechts-populistische nazisme.
Lucassen wijst er in zijn opiniestuk in de Volkskrant op dat in de reacties op de bestorming van het Capitool begrip viel te bespeuren. Begrip voor Amerikanen die zich in de steek gelaten voelen. Maar, zo signaleert Lucassen, het waren bepaald niet alleen ‘werkloze mijnwerkers en arbeiders’ die Capitol Hill bestormden. Er zaten nogal wat welgestelde Amerikanen tussen, zoals de hele Trump-beweging in vooral door welgesteld Amerika wordt gedragen.
De meeste Trump-aanhangers horen tot de midden- en hogere klasse. Zij vallen voor de racistische, oer-conservatieve en onbeschaamd kapitalistische agenda van vastgoedmaffioos Donald Trump. Zijn regeringsperiode werd dan ook gekenmerkt door belastingverlaging voor de rijken en het afbreken van de laatste restanten verzorgingsstaat. Vooral Obamacare, de ziekteverzekering voor de lagere inkomens, was ultra-rechts een doorn in het oog.
‘De parallellen met Trumps politieke geestverwanten in Nederland, Baudet en Wilders, zijn treffend’, betoogt Leo Lucassen. Ook Wilders en Baudet zijn, net als Trump, dol op zondebokken. En dat zijn als vanouds minderheden – in Amerika vooral zwarte Amerikanen en hispanics, bij ons moslims. De geschiedenisprofessor memoreert Wilders’ enthousiasme voor een keiharde aanpak van vermeende toeslagen- en uitkeringsfraude, via de Fraudewet. Etnische profilering was een belangrijk instrument in die aanpak, zo is uit de toeslagenaffaire gebleken. Nederlanders met een buitenlandse naam of dubbele nationaliteit waren eerder verdacht, zo heeft de Belastingdienst moeten toegeven.
Sociaal camouflagepak
Er wordt wel geroepen dat de PVV een sociaal-economisch linkse agenda heeft, bijna de SP. Wilders pept zijn arbeideristisch linkse imago inderdaad graag op door er als de kippen bij te zijn wanneer zorgmedewerkers, politieagenten, leraren en ander voetvolk ter sprake komt. Historisch gezien is dat socialistische sausje niet vreemd. Hitler’s club heette niet voor niets Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Wie de grootste wil zijn moet het volk plezieren.
Over de toeslagenaffaire deed Wilders alsof die kwestie hem persoonlijk raakte. Dat extreemrechtse propagandamedia die illusie graag overnemen is niet vreemd. Maar ook RTL Nieuws geeft Wilders alle ruimte om zijn handen in onschuld te wassen. De PVV-leider citerend: ‘Dit is dus het Nederland van Rutte en Asscher. Een overheid die mensen keihard in de steek laat, de rechtsstaat opzij zet en onschuldigen zonder enige gêne criminaliseert en collectief de andere kant op kijkt. De Nederlandse overheid is totaal losgezongen van de burger.’ Over zijn eigen niet onbelangrijke rol in de gierend uit de bocht gevlogen fraudeaanpak zwijgt Wilders wijselijk. En ook RTL Nieuws, dat toch als een van de eerste media op de toeslagenaffaire dook, herinnert ons er niet aan.
In werkelijkheid, zo betoogt Leo Lucassen voert de PVV net als FvD een keihard rechts beleid, waarbij Wilders de VVD vaak rechts inhaalt. Zo is de PVV tegen het bindend verklaren van door de vakbond afgedwongen cao’s en wil Geert Wilders uitkeringen stopzetten van mensen die geen tegenprestatie willen of kunnen leveren. Ook ziet Wilders niets in het aanpakken van inhumane incassopraktijken, waardoor vooral lageropgeleiden vaak keihard worden getroffen.
Media lijken Wilders niet te durven aanpakken
Niet alleen RTL Nieuws en De Telegraaf (plus subtitels) zijn in de regel nogal braaf als het om Wilders gaat. Lucassen signaleert dat Wilders’ verkiezingsprogramma ook door de NOS tamelijk kritiekloos als nieuws is gebracht. Terwijl daar toch opvallende uitspraken in staan, ook in het licht van de actuele fraudeaffaires.
De PVV: ‘Meer dan de helft van de bijstandsuitkeringen gaat naar niet-westerse allochtonen. Dat alleen kost al 3 miljard euro per jaar. En ondanks al dat geld blijven veel niet-westerse allochtonen Nederland belazeren. Er is sprake van massale fraude en misbruik met de bijstand.’ Als dat geen stemmingmakerijs is… of wat te zeggen de term ‘islamitisch straattuig’ in het PVV-programma? Had daar ‘joods straattuig’ gestaan, dan had niemand getwijfeld aan het predikaat neo-nazi voor Geert Wilders.
Volgens de Leidse hoogleraar sociale geschiedenis Lucassen is het ‘tekenend voor het huidige rechts-populistische klimaat’ dat politici als Wilders en Baudet zo weinig kritisch worden benaderd. Hij wijt dat aan het Fortuyn-trauma. Maar de ontwikkelingen in de Verenigde Staten laten zien hoe snel het uit de hand kan lopen als de gevestigde orde populisten als Donald Trump te lang ongestoord hun gang laat gaan. Lucassen besluit: ‘Met de verontrustende gebeurtenissen in de VS in ons achterhoofd, is het hoog tijd ook hier te benoemen waar radicaal-rechts voor staat: voor een frontale aanval op artikel 1 van de Grondwet, xenofoob racisme en het voor de gek houden van kiezers aan de onderkant van de samenleving, die het moeten doen met Zwarte Piet als identitaire kruimel.’
